Εξάρτηση στο… χέρι τους έχει γίνει πλέον το ποτήρι με το αλκοόλ για τους περισσότερους νέους, παρά το ότι η κατανάλωση οινοπνευματωδών στον γενικό πληθυσμό της Ελλάδας έχει αρχίσει να μειώνεται.

Τα αυξανόμενα κρούσματα του πρόωρου ηλικιακά εθισμού στο αλκοόλ λαμβάνουν ανησυχητικές διαστάσεις, αποτελώντας πραγματικά μια μάστιγα για τους νέους της χώρας μας και προκαλώντας συγχρόνως την ανησυχία ολόκληρης της κοινωνίας.

Η εφηβεία αποτελεί από μόνη της μία περίοδο επαναστατικότητας, πειραματισμού και σημαντικής επιρροής από τους συνομηλίκους. Οι έφηβοι προσπαθούν να αποδεικνύουν στους συνομηλίκους τους ότι είναι τολμηροί, υιοθετώντας συμπεριφορές ενηλίκων. Μια τέτοια συμπεριφορά που μπορεί να ξεκινά και σε ηλικία μικρότερη των δεκατριών είναι η χρήση και η κατάχρηση αλκοόλ.

Στην εφηβική ηλικία το αλκοόλ μειώνει τη σχολική απόδοση, την ικανότητα απορρόφησης της γνώσης και τη συγκέντρωση. Η κατανάλωση αλκοόλ σε αυτές τις ηλικίες έχει δραματική επίδραση στην προσωπικότητα, προκαλεί ευερεθιστότητα, εχθρικότητα και επιθετικότητα, αυξάνοντας τον κίνδυνο πειραματισμού και με άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες. Επίσης, οι έφηβοι που πίνουν έχουν περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από πνιγμό, πτώσεις ή αυτοκινητικά ατυχήματα.

Οι Έλληνες έφηβοι ξεκινούν να πίνουν μπίρα ή κρασί στα 12-13 χρόνια τους, ενώ στα 14-15 συνεχίζουν με πιο βαριά ποτά, όπως η βότκα, το τζιν, το ουίσκι και η τεκίλα, με τα αγόρια να υπερτερούν ελαφρώς των κοριτσιών στην κατανάλωση.

Σύμφωνα με την ψυχίατρο παιδιών και εφήβων, οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια, συνεργάτρια του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) και μέλος του Δικτύου Εθελοντών Ιατρών κατά των Εξαρτήσεων Καπνίσματος και Αλκοόλ «Ουρανός» κυρία Φρίντα Κωνσταντοπούλου, η χρήση και η κατάχρηση αλκοόλ στην εφηβική αλλά και στην προεφηβική ηλικία αποτελούν σημαντικό πρόβλημα σε όλον τον αναπτυγμένο κόσμο.

Οι παράγοντες

Όπως αναφέρει, οι παράγοντες που προδιαθέτουν στη χρήση αλκοόλ είναι κατ’ αρχάς κοινωνικοί:

- Για τους περισσότερους εφήβους η χρήση αλκοόλ γοητεύει και απεικονίζει την περιέργειά τους για την ενήλικη ζωή και συμπεριφορά. Η μίμηση ατόμων του οικογενειακού περιβάλλοντος ή άλλων ενηλίκων-προτύπων αποτελεί πρωταρχική αιτία χρήσης αλκοολούχων ποτών.

- Το αλκοόλ, όπως και το κάπνισμα, αποτελούν κοινό κώδικα συμπεριφοράς μεταξύ των συνομηλίκων προκειμένου να νιώσουν αποδεκτοί στις μεταξύ τους παρέες.

- Σε αντίθεση με το κάπνισμα, η διαφήμιση από τα μέσα ενημέρωσης παρουσιάζει γοητευτική στα μάτια των παιδιών τη χρήση αλκοόλ, ενώ δεν αναφέρει τις ανεπιθύμητες παρενέργειές του.

Τίθεται βέβαια και θέμα γονιδίων: Τα παιδιά που έχουν έναν ή περισσότερους συγγενείς πρώτου βαθμού με ιστορικό αλκοολισμού έχουν τρεις ως πέντε φορές μεγαλύτερη επικινδυνότητα για κατάχρηση αλκοόλ.

Υπάρχουν πάντως και ψυχολογικοί παράγοντες:

- Προδιαθεσικούς παράγοντες χρήσης αλκοόλ από το οικογενειακό περιβάλλον αποτελούν δυσάρεστα γεγονότα, όπως η οικονομική κατάρρευση, οι χαλαρές οικογενειακές σχέσεις ή το διαζύγιο των γονέων, η ύπαρξη ασθένειας ή θανάτου στην οικογένεια και ο αλκοολικός γονέας.

Διαταραχές όπως αυτή της ελλειμματικής προσοχής - υπερκινητικότητας, η κατάθλιψη, διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές, το σύνδρομο μετατραυματικού stress, αγχώδεις διαταραχές, φοβίες κ.ά. αποτελούν ισχυρούς παράγοντες επικινδυνότητας στη χρήση αλλά και στην κατάχρηση αλκοόλ. Αρχικά το αλκοόλ φαίνεται να βελτιώνει πλασματικά τα συμπτώματα, κάποια όμως από αυτά στη συνέχεια τα επιδεινώνει δραματικά.

Οι έφηβοι πίνουν σε πάρτι με φίλους, σε μια μικρή ή μεγάλη ομάδα συνομηλίκων, στις εξόδους του Σαββατοκύριακου ή στο σπίτι φίλου όταν οι γονείς απουσιάζουν. Σπανιότερα τα παιδιά θα καταναλώσουν αλκοόλ όταν βρίσκονται μόνα τους.

«Αυτό που είναι ανησυχητικό τα τελευταία χρόνια» τονίζει η κυρία Κωνσταντοπούλου «είναι η ανάγκη των παιδιών να καταλήξει η βραδινή τους έξοδος σε κατάσταση μέθης. Χαρακτηριστικό είναι ότι 67% των εφήβων ηλικίας 14-18 ετών έχουν μεθύσει έστω μία φορά και 51% έχουν μεθύσει κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα».

Κίνδυνοι

Οι κίνδυνοι από την κατάχρηση αλκοόλ στους εφήβους περιλαμβάνουν:

- Αντικοινωνική συμπεριφορά (εσωστρέφεια, συναισθηματική απομάκρυνση, ανειλικρίνεια, κατάσταση απουσίας ελέγχου).

- Παρορμητική - ριψοκίνδυνη συμπεριφορά (διέγερση, μείωση της κριτικής ικανότητας, αμνησία, μείωση αντίληψης, σεξουαλικές επαφές χωρίς προφυλάξεις, χρήση άλλων τοξικών ουσιών, αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα).

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το αλκοόλ συμβάλλει στο 25%-50% των εφηβικών ατυχημάτων, των δολοφονιών και των αυτοκτονιών.

Μακροπρόθεσμα, η συχνή λήψη αλκοόλ μπορεί να βλάψει την καρδιά, το ήπαρ και τον εγκέφαλο. Ειδικότερα στους εφήβους, που ο εγκέφαλος βρίσκεται ακόμη υπό διαμόρφωση, προκαλούνται σημαντικές βλάβες εντοπιζόμενες στην περιοχή του ιππόκαμπου και του προμετωπιαίου λοβού. Το αποτέλεσμα είναι μειωμένη ικανότητα απομνημόνευσης και μάθησης, λήψης αποφάσεων και συλλογισμού.

Χαρακτηριστικά του νέου που πίνει:

•Η συμπεριφορά του γίνεται πιο εριστική, αντιδραστική και απείθαρχη, κυρίως μέσα στην οικογένεια.

• Αδιαφορεί για τις σχολικές του υποχρεώσεις και οι επιδόσεις του παρουσιάζουν πτώση.

• Διαφοροποιεί τις παρέες του επιλέγοντας άτομα τα οποία μπορεί να τον συνοδεύσουν στη λήψη αλκοόλ και συνήθως αρνείται να τους γνωρίσει στο οικογενειακό περιβάλλον.

• Εμφανίζει έντονα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης που συνήθως καλύπτονται από φαινομενική παθητικότητα και αδιαφορία.

• Κουράζεται εύκολα και είναι επιρρεπής σε ασθένειες.

Οι ειδικοί επιστήμονες είναι της άποψης ότι το «κλειδί» βρίσκεται στην οικογένεια. «Προσπαθούμε σε όλα τα επίπεδα να αποτελούμε υγιή πρότυπα για τα παιδιά μας» αναφέρει η κυρία Κωνσταντοπούλου και συνεχίζει: «Βρισκόμαστε συνεχώς δίπλα τους ειδικά στη δύσκολη εφηβική ηλικία, όχι με συνεχή κριτική, τιμωρία και απαγόρευση, αλλά με διάλογο, συζήτηση και κατανόηση».
ΠΡΩΪΝΑ ΝΕΑ